🚚 Darmowa wysyłka DPD od 400 zł, powyżej 150 zł za 6,90 PLN | Zapłać za 30 dni 💸 lub kup na raty 0% 📦
Zapisz na liście zakupowej
Stwórz nową listę zakupową

Próchnica zębów u dzieci. Jak jej zapobiegać?

2023-03-07
Próchnica zębów u dzieci. Jak jej zapobiegać?

Według danych Ministerstwa Zdrowia średnio co drugi trzylatek w Polsce ma próchnicę. Wśród 6-latków zepsute zęby ma nawet 85% dzieci*. Statystyki są bardzo niepokojące, zwłaszcza, że nieleczona próchnica może powodować wiele innych chorób ogólnoustrojowych. Dlaczego próchnica dotyka tak duży odsetek dzieci i czy można jej skutecznie zapobiegać?

Co powoduje próchnicę u dzieci? – najczęstsze przyczyny

Zacznijmy od tego, co przyczynia się do rozwoju próchnicy. Próchnica u dziecka powstaje wtedy, gdy procesy demineralizacji przeważają nad procesami remineralizacji. Taka sytuacja dzieje się najczęściej, gdy zaniedbujemy higienę jamy ustnej dziecka. Brak higieny lub niedokładne mycie zębów sprzyja odkładaniu się płytki nazębnej i namnażaniu bakterii próchnicotwórczych. Głównym źródłem pożywienia dla tych bakterii są cukry proste, pozyskiwane z resztek jedzenia, zalegającego na zębach. Cukry metabolizowane są do kwasów organicznych, które obniżają pH w jamie ustnej. Kwaśne środowisko sprzyja demineralizacji szkliwa, co w dalszym etapie doprowadza do powstania próchnicy na zębach mlecznych lub stałych. Dlatego tak ważne jest, aby już od pierwszych miesięcy życia zacząć dbać o higienę jamy ustnej dziecka, zanim pojawią się pierwsze zęby. Poniżej znajdziesz wskazówki Jak zapobiegać próchnicy u dzieci.

Kolejna przyczyna rozwoju próchnicy u dzieci to dieta obfitująca w cukry proste, które znajdziemy między innymi w słodkich napojach gazowanych, białym pieczywie, sokach owocowych i musach dosładzanych cukrem, batonikach, czekoladkach, słodkich rogalikach. Warto wiedzieć, że tego rodzaju produkty ze względu na bardziej kleistą i lepką konsystencję łatwiej osadzają się na zębach, zapoczątkowując w ten sposób rozwój próchnicy. Im dłużej tego rodzaju pokarmy zalegają na zębach mlecznych, tym gorzej.  

Nie bez znaczenia jest również stan odżywienia przyszłej mamy. Wszelkie niedobory żywieniowe, niewłaściwa dieta w czasie ciąży i okresie niemowlęcym może zwiększać podatność zębów mlecznych dziecka na rozwój próchnicy. Dlaczego? Pierwsze zawiązki zębów mlecznych dziecka kształtują się już w życiu płodowym, a dokładniej w trzecim miesiącu ciąży.  

Kiedy powstaje próchnica u dziecka? – czyli kilka słów o próchnicy wczesnej

Zakażenie próchnicą może wystąpić już w okresie wczesnego dzieciństwa, gdy pojawią się pierwsze zęby mleczne, czyli około pierwszego roku życia. Zepsute zęby pojawiające u dzieci się przed piątym rokiem życia nazywa się próchnicą wczesną. Jedną z odmian próchnicy wczesnej jest próchnica butelkowa, inaczej zwana kwitnącą. Najczęściej pojawia się ona u kilkulatków, które regularnie i często piją z butelki lub z kubków-niekapków płyny bogate w węglowodany proste (na przykład słodkie herbatki, soki, kaszki). Dlatego zaleca się, aby jak najkrócej karmić dziecko butelką, a zamiast tego uczyć je picia z otwartego kubeczka i jedzenia łyżeczką.

Pierwsze objawy próchnicy butelkowej mogą pojawić się jednak znacznie wcześniej, bo już u niemowląt, zasypiających często z butelką w buzi. Jest to szczególnie szkodliwy nawyk, ponieważ zmiany próchnicze łatwo rozwijają się w nocy, gdy dziecko śpi. W nocy zmniejsza się produkcja śliny, co sprawia, że mleczaki nie są dobrze oczyszczane. Dlatego też pokarm z butelki bardzo łatwo osadza się na zębach, stanowiąc idealną pożywkę dla bakterii próchniczych. Warto zaznaczyć, że im więcej cukrów w pokarmie podawanym w butelce, tym ryzyko rozwoju początków próchnicy butelkowej jest większe.  

Objawy próchnicy butelkowej są dość charakterystyczne. Są widoczne głównie na zębach przednich, czyli na jedynkach. To zęby, które wyrzynają się jako pierwsze, dlatego to właśnie na nich najszybciej można zaobserwować pierwsze niepokojące symptomy. Jakie objawy powinny nas zaniepokoić? Pierwszy niepokojący sygnał to białe plamki, smugi na górnych zębach przednich. Z czasem przekształcają się one w ciemne plamki, które umiejscowione są głównie przy linii dziąseł. Tym objawom może towarzyszyć także zapalenie dziąseł oraz ból, dyskomfort podczas gryzienia. Z tego powodu dziecko może odmawiać jedzenia i stać się bardziej marudne i płaczliwe.  

jak wygląda próchnica u dzieci zdjęcia

Próchnica zębów mlecznych – czy trzeba leczyć?

Większość z nas pewnie nieraz spotkała się ze stwierdzeniem, że zębów mlecznych nie trzeba leczyć, bo i tak wypadną. Niestety, nie jest to prawda. Próchnica to bakteryjna choroba, która w przypadku zębów mlecznych rozwija się bardzo dynamicznie i może w bardzo krótkim czasie prowadzić do poważniejszych zmian w obrębie miazgi zęba. Dlaczego tak się dzieje? Zęby mleczne są słabiej zmineralizowane, a ich szkliwo jest cieńsze niż w zębach stałych. Z tego powodu zmiany próchnicze bardzo szybko się pogłębiają, co w konsekwencji może wywołać ból zęba i stan zapalny dziąseł. Jeśli zaniedbamy leczenie próchnicy zębów mlecznych, to może ona z łatwością zaatakować zęby stałe. Co więcej, szybsza utrata zębów mlecznych może też skutkować rozwojem wad zgryzu czy wad wymowy. Jeśli chcemy uniknąć tych przykrych konsekwencji, obserwujmy regularnie zęby naszego malucha. 

Początki próchnicy u dziecka - jak rozpoznać niepokojące objawy?

Pierwszy alarmujący sygnał, który powinien zwrócić naszą uwagę to lepki, żółto-biały nalot na zębach. Jest to znak, że ząbki nie są dokładnie czyszczone i zalega na nich płytka nazębna. Jeśli na tym etapie nie zadbamy o właściwą higienę, wówczas bardzo łatwo może dojść do pojawienia się początków próchnicy.  

W początkowej fazie próchnicy, na zębach pojawiają się charakterystyczne białe, matowe plamki i smugi. Ze względu na kredowobiałe zabarwienie wyraźnie odcinają się od reszty zęba. To tzw. plama próchnicowa. Na tym etapie próchnica jest odwracalna, ponieważ obejmuje ona tylko szkliwo. W kolejnej fazie plama próchnicowa staje się szorstka i ciemnieje. Może przybrać kolor od brązowego po czarny. Nieleczona zmiana dociera do zębiny i miazgi zęba i w ten sposób tworzy się ubytek próchnicowy, który wymaga już leczenia u stomatologa.

Niepokojącą odmianą próchnicy zębów mlecznych jest tzw. próchnica okrężna, która lokalizuje się wokół szyjek zębowych. Na początku jest ona widoczna zwłaszcza na powierzchni zębów wargowych, z czasem może zająć styczne powierzchnie zębów i część zębów od strony podniebienia. Ważne jest, aby obserwować stan jamy ustnej naszych dzieci. Wszelkie przebarwienia, plamki na zębach, zmiany na dziąsłach powinny zwrócić naszą uwagę. Warto te niepokojące objawy skonsultować ze stomatologiem.   

jak zapobiegać próchnicy u dzieci

Jak zapobiegać próchnicy u dzieci? – zalecenia dla rodziców

Próchnica najczęściej rozwija się w wyniku długotrwałych zaniedbań w higienie jamy ustnej. Brak profilaktyki oraz niezdrowa dieta to również ważne przyczyny rozwoju ubytków na zębach u dzieci. Próchnicy można zapobiegać, a nawet trzeba. Zobacz o czym należy pamiętać w profilaktyce próchnicy u dzieci.

  • Próchnicę wywołują bakterie, którymi łatwo można zarazić dziecko, np. poprzez oblizywanie smoczka czy łyżeczki. Dlatego warto zrezygnować z tego rodzaju przyzwyczajeń.
  • Już od najmłodszych lat ucz dziecko prawidłowych nawyków żywieniowych - unikaj słodkich napojów, staraj się nie dosładzać gotowych potraw. Ucz dziecko pić wodę niegazowaną.
  • Dbaj o higienę dziąseł zanim pojawią się pierwsze ząbki. Regularnie przecieraj dziąsła wacikiem nasączonym przegotowaną wodą lub użyj do tego celu specjalnych chusteczek nasączonych ksylitolem. Ksylitol znakomicie sprawdza się w profilaktyce próchnicy u najmłodszych dzieci. To bardzo ważne, zwłaszcza w zapobieganiu próchnicy butelkowej u niemowląt. Wspieraj swoje dziecko w kształtowaniu prawidłowych nawyków. Więcej na ten temat przeczytasz we wpisie blogowym Co zrobić gdy dziecko nie chce myć zębów?
  • Staraj się możliwe najkrócej karmić dziecko z butelki. Nauka picia z otwartego kubeczka i jedzenia łyżeczką korzystnie wpłynie na stan zdrowia zębów.
  • Jeśli pojawią się pierwsze ząbki, sięgnij po specjalną szczoteczkę i pastę dla niemowląt. Pasty dla niemowląt mają zupełnie inny skład niż te dla starszych dzieci. Pozbawione są drobinek ścierających. Często wzbogacone są o substancje, które łagodzą podrażnienia i przynoszą ulgę w czasie ząbkowania. Wybieraj szczoteczki ściśle przeznaczone dla niemowląt. Mają one małą główkę i bardzo miękkie włosie, które nie podrażnia jamy ustnej malucha. Do mycia pierwszych ząbków i masażu dziąseł możesz wybrać specjalną silikonową szczoteczkę w formie nakładki na palec lub zdecydować się na szczoteczkę soniczną, przeznaczoną dla tak małych dzieci. To bardzo wygodna opcja dla rodziców. 

Seysso Baby Penguin szczoteczka soniczna dla dzieci Curasept Biosmalto Baby Kid truskawkowa pasta do zębów dla dzieci z fluorem

  • Wybieraj pasty do zębów dostosowane do wieku dziecka, które w swoim składzie zawierają składniki o udowodnionym działaniu przeciwpróchniczym. Dobrym wyborem są pasty z fluorem, ksylitolem oraz ze składnikami o działaniu remineralizującym. Warto wybierać pasty owocowe, które kojarzą się dziecku z ich ulubionymi smakami i z wesołą i kolorową grafiką. Te cechy pasty dodatkowo zachęcają malucha do szczotkowania zębów. Jeśli nie jesteś pewien jaką pastę wybrać, skonsultuj to ze swoim stomatologiem. Tu znajdziesz polecane pasty dla dzieci z fluorem 1000 ppm, które są odpowiednie dla dzieci od 0-6 roku życia.
  • Szczotkujcie ząbki 2 razy dziennie, minimum 2 minuty. Naucz malucha że po wieczornym myciu zębów nie podjadamy ani nie pijemy nic słodkiego. Najlepszym wyborem jest woda niegazowana. Regularne i dokładne mycie ząbków jest bardzo ważne. Tylko tak możemy pozbyć się zalegającej płytki bakteryjnej i w ten sposób chronić dziecięce zęby przed rozwojem próchnicy. Jeśli nie jesteś pewien, czy zęby dziecka zostały dobrze wyczyszczone, sięgnij po specjalne produkty wybarwiające płytkę nazębną. Więcej na temat sposobów na wykrywanie osadu nazębnego przeczytasz w tym wpisie Jak samodzielnie sprawdzić czy dobrze umyliśmy zęby?
  • Regularnie odwiedzajcie stomatologa. Pierwsze wizyty kontrolne pomogą dziecku oswoić się z “białym fartuchem”. W przyszłości, kiedy konieczne będzie przeprowadzenie zabiegu, wizyta u dentysty nie będzie tak straszna.

Zepsute zęby u dziecka - czyli jak cofnąć i leczyć próchnicę?

Sposób leczenia próchnicy zębów u dzieci zależy od stopnia jej zaawansowania. Im szybciej zareagujemy, tym łatwiej uda się cofnąć początki próchnicy. Na wczesnym etapie, czyli w sytuacji, gdy na zębach pojawiają się białe plamki próchnicze, skutecznym zabiegiem jest fluoryzacja, która pomaga cofnąć i zahamować dalszy rozwój próchnicy. Fluoryzacja to krótki zabieg, który polega na zaaplikowaniu na zęby specjalnego preparatu bogatego we fluor. Fluor z racji udowodnionych właściwości przeciwpróchniczych chroni dziecięce zęby przed szkodliwym działaniem bakterii, wzmacnia szkliwo i wspomaga ich remineralizację. Fluoryzacja pomaga utrzymać dziecięce zęby w zdrowiu. W domowych warunkach, gdy pojawią się pierwsze objawy próchnicy w postaci białych plamek, można zastosować specjalne preparaty remineralizujące, takie jak GC Tooth MousseZaawansowana próchnica u dzieci, która objawia się ciemnymi plamkami na zębach, jest trudniejsza w leczeniu. W tym przypadku stomatolog dobiera indywidualnie metodę leczenia. Może to być na przykład lapisowanie zębów. W przypadku mocno zaawansowanych zmian próchniczych stomatolog może zdecydować o usunięciu chorego zęba.

*dane epidemiologiczne z programu Monitorowanie stanu zdrowia jamy ustnej populacji polskiej z lat 2012 i 2015

Pokaż więcej wpisów z Marzec 2023

Polecane

pixel