Jak dbać o aparat ortodontyczny?

Leczenie ortodontyczne za pomocą stałego lub ruchomego aparatu ortodontycznego może potrwać nawet kilka lat. W tym czasie dbanie o dokładną higienę jamy ustnej staje się niezwykle istotne. Aparat ortodontyczny tworzy idealne środowisko do gromadzenia się bakterii i resztek jedzenia wokół jego elementów. Nieodpowiednia higiena może prowadzić do powstawania ubytków próchniczych, stanów zapalnych dziąseł oraz demineralizacji szkliwa. Oczywiście, istnieje wiele sposobów, które pomogą uniknąć tych konsekwencji, wystarczy pamiętać o regularnej i starannej higienie jamy ustnej. Z pomocą przychodzą specjalne akcesoria i pasty, które bardzo ułatwiają czyszczenie zębów, zwłaszcza w problematycznych obszarach przy aparacie.

Spis treści

• Rodzaje aparatów ortodontycznych
• Higiena jamy ustnej z aparatem ortodontycznym – o czym warto pamiętać?
• Szczoteczki ortodontyczne – dlaczego to lepszy wybór?
• Czyszczenie przestrzeni międzyzębowych – czego używać?
• Ortodontyczne pasty i płyny – dlaczego warto po nie sięgnąć?
• Podrażnienia i nadwrażliwość u osób noszących aparat ortodontyczny – co pomoże?
• Preparaty łagodzące i remineralizujące
• Wosk ortodontyczny
• Lista produktów do higieny jamy ustnej niezbędnych podczas noszenia aparatu ortodontycznego

• Aparaty stałe – zbudowane są z pierścieni, łuków i zamków przymocowanych do zębów. Wszystkie te elementy współpracują ze sobą, aby korygować wady zgryzu. Pierścienie są zamocowane na trzonowych zębach, natomiast zamki znajdują się na powierzchni szkliwa pozostałych zębów. Aparat ortodontyczny posiada również łuk, który łączy ze sobą wszystkie te elementy. Całość uzupełniona jest o elementy dodatkowe, takie jak haczyki poślizgowe, ligatury czy sprężynki. Aparatu stałego nie możemy swobodnie wyjąć, dlatego pielęgnacja jamy ustnej ze stałym aparatem ortodontycznym może być utrudniona. Aparaty stałe najczęściej stosuje się do leczenia wad zgryzu otwartego czy w przypadku zwężenia łuków zębowych.
• Aparaty ortodontyczne ruchome – można je wyjąć w każdej chwili. Skuteczność leczenia uzależniona jest od systematyczności noszenia aparatu. Aparaty ruchome służą głównie do leczenia lekkich wad zgryzu u dzieci, szczególnie u tych, które posiadają jeszcze zęby mleczne. Przykładem jest płytka przedsionkowa Schönherra.

Dlaczego nosząc aparat ortodontyczny, jesteśmy bardziej narażeni na rozwój próchnicy i stany zapalne dziąseł? Głównym winowajcą jest oczywiście płytka bakteryjna, która stale gromadzi się na naszych zębach. Bardzo łatwo odkłada się w różnych zagłębieniach, takich jak granica linii dziąseł, powierzchnie żujące zębów trzonowych oraz przestrzenie międzyzębowe. Jednak nie tylko. Wszystkie zakamarki w aparacie ortodontycznym, takie jak łuki, zamki i pierścienie stanowią dodatkowe miejsca, w których płytka bakteryjna ma doskonałe warunki do rozwoju. Dlatego, aby uniknąć próchnicy i problemów z dziąsłami, należy szczególnie zadbać o higienę jamy ustnej w tym czasie. Powinniśmy wtedy myć zęby nawet po każdym posiłku. Osoby noszące aparat dobrze, aby korzystały ze specjalnych produktów ortodontycznych, które znacząco ułatwiają dbanie o czystość zębów, na których jest aparat.

Najlepiej sprawdzą się szczoteczki ortodontyczne o charakterystycznie wyprofilowanym układzie włókien (z tzw. rowkiem). Ich przekrój tworzy kształt litery "V". Szczoteczki do aparatów bardzo ułatwiają mycie zębów, do których przyklejone są zamki. Takie szczoteczki posiadają krótsze pęczki włókien w środku i dłuższe na zewnątrz, dlatego też idealnie dopasowują się do kształtu aparatu. Manualne szczoteczki ortodontyczne idealnie sprawdzą się nie tylko w domu, ale i poza nim, w pracy czy w szkole. Dostępne są też specjalne szczoteczki ortodontyczne podróżne składane, które dzięki kompaktowym rozmiarom nie zajmą dużo miejsca w torebce. Jeśli mamy utrudniony dostęp do niektórych zębów, z pomocą przyjdą też szczoteczki jednopęczkowe.

Czy mając aparat ortodontyczny, można myć zęby szczoteczką elektryczną? Zdecydowanie tak. Dostępne są nawet szczoteczki soniczne lub oscylacyjne (obrotowe) ze specjalną końcówką ortodontyczną. Z ich pomocą najskuteczniej pozbędziemy się osadu na zębach i zapobiegniemy tworzeniu się przebarwień. Mimo wykonywania tak intensywnych ruchów, tego rodzaju szczoteczki są bezpieczne dla dziąseł i dla konstrukcji aparatu. Czyszczą zęby delikatnie i jednocześnie dokładnie. Bardzo dobrze sprawdzają się u osób z aparatem.

Polecane dla Ciebie

Nici dentystyczne, szczoteczki międzyzębowe i niciowykałaczki posłużą nam do czyszczenia trudno dostępnych miejsc. Czyszczenie przestrzeni między zębami jest bardzo ważne. To właśnie tam gromadzi się najwięcej bakterii, które mogą powodować rozwój próchnicy. Dla osób z aparatem polecane są nici ortodontyczne, które posiadają usztywniony koniec, ułatwiający przełożenie nici pomiędzy elementami aparatu. Do wyboru mamy też szczoteczki międzyzębowe, które występują w różnych rozmiarach. Dzięki temu łatwo dopasujemy jej rozmiar do wielkości przestrzeni międzyzębowej i innych wąskich szczelin przy aparacie. Idealnie sprawdzą się szczoteczki z miękkim włosiem, ponieważ zęby i dziąsła w trakcie leczenia ortodontycznego mogą być bardziej wrażliwe. Alternatywą dla nici lub ich uzupełnieniem może być irygator, który bardzo dokładnie i szybko oczyści wszelkie zakamarki zębów i aparatu ortodontycznego z drobinek pokarmowych i płytki nazębnej. A specjalne końcówki do aparatów pomogą jeszcze lepiej zadbać o higienę zębów i dziąseł.

W trakcie noszenia aparatu warto sięgnąć po dedykowane do aparatów specjalistyczne pasty do zębów i płyny, które lepiej zapobiegają próchnicy, wzmacniają szkliwo i łagodzą podrażnienia. Posiadają one optymalną konsystencję i znoszą wszelkie dolegliwości związane z nadwrażliwością spowodowaną leczeniem ortodontycznym. Większość past i płynów do aparatów posiada substancje, które dużo lepiej chronią zęby przed nadmiernym odkładaniem się płytki nazębnej (np. CPC), co jest ważne, aby skutecznie chronić zęby przed próchnicą i zapaleniem dziąseł. Zawartość fluoru pomaga wzmocnić zęby i zapewnia skuteczną ochronę przed powstawaniem ubytków próchniczych. Kolejna grupa składników to substancje łagodzące podrażnienia dziąseł i śluzówki jamy ustnej. Mogą to być np. pantenol, sok z aloesu, alantoina, oraz wyciągi ziołowe takie jak rumianek czy szałwia. W trakcie leczenia ortodontycznego częstym problemem jest też nadwrażliwość zębów. Jeśli zmagamy się z tą dolegliwością, to warto sięgnąć po specjalne żele lub pasty remineralizujące. Takie produkty dostarczają ważnych składników mineralnych, takich jak fosfor, wapń i magnez. Pomagają one w odbudowie szkliwa i skutecznie zwalczają nadwrażliwość.

Polecane dla Ciebie

Jak już wcześniej wspomnieliśmy, w trakcie leczenia ortodontycznego na każdym jego etapie mogą pojawić się urazy jamy ustnej. Najczęściej są to podrażnienia dziąseł, otarcia błony śluzowej, afty lub stany zapalne. Aby szybko poradzić sobie z podrażnieniami od aparatu warto zawsze mieć przy sobie specjalny żel łagodzący lub preparat na afty w sprayu. Stosuje się go miejscowo na obolałe miejsce. Działa on ochronnie, łagodzi ból i przyspiesza gojenie. Bardzo dobrze mogą się sprawdzić żele zawierające chlorheksydynę i inne składniki łagodzące jak aloes, bisabolol, witamina E. Jeśli problem z podrażnieniami nie ustępuje, warto wtedy udać się do ortodonty.

Jeśli w trakcie leczenia ortodontycznego pojawi się nadwrażliwość zębów lub białe plamki na szkliwie (mogą one zwiastować początek próchnicy), warto do codziennej higieny włączyć preparaty remineralizujące. Produkty te występują najczęściej w formie żelu i stanowią skoncentrowane źródło jonów wapniowych i fosforanowych. Dzięki nim szkliwo zębów zostaje odbudowane, a objawy nadwrażliwości znikają. Dobrym przykładem produktów do remineralizacji szkliwa są GC Tooth Mousse lub żel ApaCare. 

Podczas noszenia stałego aparatu bardzo pomocny będzie wosk ortodontyczny, który dobrze zabezpieczy ostre elementy aparatu i uchroni jamę ustną przez skaleczeniem oraz podrażnieniem błony śluzowej jamy ustnej. Jest to szczególnie ważne, kiedy dopiero założyliśmy aparat. Ryzyko podrażnień jest wtedy największe. Dlatego warto już na początku leczenia ortodontycznego zaopatrzyć się w specjalny wosk do aparatów lub silikon ortodontyczny.

Polecane dla Ciebie

• specjalna szczoteczka do aparatów - możesz wybrać manualną lub elektryczną. W podróży sprawdzą się specjalne składane szczoteczki do aparatów.

• wosk lub silikon do aparatów - miej go zawsze przy sobie i użyj kiedy czujesz, że elementy aparatu podrażniają jamę ustną.

• szczoteczka jednopęczkowa - kiedy trudno dotrzeć Ci zwykłą szczoteczką w niektóre miejsca użyj wąskiej szczoteczki jednopęczkowej.

• nić dentystyczna, szczoteczki międzyzębowe lub irygator - miej zawsze przy sobie specjalną nić do aparatów lub szczoteczkę miedzyzębową aby w ciągu dnia bez problemu usunąć resztki jedzenia spomiędzy zębów. Wieczorem dla dokładniejszego oczyszczenia całej jamy ustnej możesz użyć irygator, który dodatkowo zadba o kondycję dziąseł i wypłucze drobinki pokarmowe, których nie udało się usunąć szczoteczką.

• pasta do aparatów - specjalnie opracowana formuła pomaga lepiej chronić zęby przed próchnicą, łagodzi podrażnienia i zapobiega ich powstawaniu.

• lusterko dentystyczne - po każdym umyciu zębów, warto dokładnie przyjrzeć się im w lustrze, aby zobaczyć czy w żadnym zakamarku nie został osad lub resztki pożywienia. W tym może pomóc nam lusterko dentystyczne.

• zestaw ortodontyczny –  taki zestaw zawiera wszystkie potrzebne akcesoria do higieny jamy ustnej. Idealnie sprawdzi się na start, jeśli dopiero co założyliśmy aparat na zęby i nie do końca wiemy jakie akcesoria nam się sprawdzą. Wszystkie niezbędne przybory mieszczą się w kompaktowej kosmetyczce, którą można zabrać ze sobą w podróż, do pracy i do szkoły. 

Pamiętaj aby zawsze mieć przy sobie szczoteczkę i pastę do zębów. Myj zęby tak często, jak tego potrzebujesz.